Hoe reageren bij een overval: do’s en don’ts

Een overval is een traumatische ervaring die iedereen kan overkomen. Of het nu gaat om een inbraak thuis, een overval op straat of een gewapende overval in een bedrijf, weten hoe je moet reageren kan het verschil maken tussen een situatie die veilig wordt opgelost en een die escaleert. In deze blog bespreken we de belangrijkste do’s en don’ts bij een overval, zodat je voorbereid bent als het onverhoopt toch gebeurt.

De psychologie van een overval begrijpen

Voordat we ingaan op wat je wel en niet moet doen, is het belangrijk om te begrijpen wat er tijdens een overval gebeurt. Overvallers zijn meestal:

• Nerveus en onder druk – ze willen de situatie snel afhandelen
• Mogelijk onder invloed van drugs of alcohol
• Bang om gepakt te worden en daardoor onvoorspelbaar
• Niet altijd rationeel in hun beslissingen

Door deze psychologie te begrijpen, kun je beter inschatten welke reacties veilig zijn en welke juist een risico vormen.

Wat te doen tijdens een overval

Blijf kalm en volg instructies op

Het allerbelangrijkste is om rustig te blijven. Ademhaal diep en probeer je hartslag onder controle te houden. Paniek kan ervoor zorgen dat je irrationele beslissingen neemt die de situatie verergeren.

Volg de instructies van de overvaller op, vooral als deze gewapend is. Onthoud: geen enkel bezit is het waard om je leven voor te riskeren. Zelfs als je getraind bent in zelfverdediging, is het verstandiger om mee te werken dan in verzet te gaan.

Maak langzame en voorspelbare bewegingen

Als je moet bewegen, doe dit dan langzaam en vertel de overvaller wat je gaat doen. Bijvoorbeeld: “Ik ga nu langzaam mijn portemonnee uit mijn zak halen.” Dit voorkomt misverstanden die kunnen leiden tot geweld.

Observeer details

Probeer zoveel mogelijk details te onthouden zonder overduidelijk te staren. Let op:

• Lengte en postuur
• Kleding en schoeisel
• Spraak en accent
• Bijzondere kenmerken (tatoeages, littekens)
• Vluchtrichting en eventueel vervoermiddel

Deze informatie kan later cruciaal zijn voor de politie, maar verzamel deze informatie subtiel en zonder het op te schrijven tijdens de overval.

Bescherm anderen

Als je niet alleen bent tijdens de overval, probeer dan anderen (met name kinderen of ouderen) gerust te stellen en aan te moedigen rustig te blijven. Maak oogcontact met andere volwassenen om elkaar stilzwijgend te steunen.

Wat NIET te doen tijdens een overval

Vermijd verzet en heldendaden

De grootste fout die mensen maken is proberen de held uit te hangen. Verzet bieden verhoogt het risico op geweld aanzienlijk. Zelfs als je getraind bent in zelfverdediging, is het risico te groot als de overvaller gewapend is of er meerdere overvallers zijn.

Maak geen plotselinge bewegingen

Vermijd snelle, onverwachte bewegingen. Steek nooit zomaar je hand in je zak zonder dit eerst aan te kondigen. Een overvaller kan dit interpreteren als een poging om een wapen te pakken, wat kan leiden tot een gewelddadige reactie.

Provoceer de overvaller niet

Provocerende opmerkingen, dreigingen of een arrogante houding kunnen de situatie doen escaleren. Zelfs als je bang of boos bent, is het belangrijk om beledigingen en oogcontact te vermijden die als uitdagend kunnen worden ervaren.

Achtervolg de overvallers niet

Nadat de overvallers zijn vertrokken, is het een natuurlijke reactie om hen te willen achtervolgen. Dit is echter uiterst gevaarlijk en kan leiden tot verdere confrontaties. Laat de achtervolging over aan de professionele autoriteiten.

Wat te doen na een overval

Bel onmiddellijk de politie

Zodra het veilig is, bel 101 of 112 om de overval te melden. Vertel de operator wat er is gebeurd en of er medische hulp nodig is. Blijf aan de lijn totdat er hulp arriveert.

Zorg voor eventuele slachtoffers

Als iemand gewond is geraakt, verleen dan eerste hulp indien mogelijk, maar wacht vooral op professionele medische hulp. Verplaats gewonden niet tenzij dit absoluut noodzakelijk is voor hun veiligheid.

Bescherm de plaats delict

Probeer niets aan te raken of te verplaatsen tot de politie er is. Vingerafdrukken, voetsporen en andere sporen kunnen cruciale bewijzen zijn om de daders te identificeren.

Geef een gedetailleerde verklaring

Wanneer de politie aankomt, deel dan alle details die je hebt onthouden. Wees eerlijk over wat je wel en niet hebt gezien. Het is normaal om bepaalde details te vergeten of verward te zijn over de volgorde van gebeurtenissen – dit is een natuurlijke reactie op stress.

Preventieve maatregelen

Hoewel deze blog zich richt op hoe te reageren tijdens een overval, is preventie altijd beter. Enkele basismaatregelen zijn:

• Bewustzijn van je omgeving – vermijd afleiding door je telefoon op straat
• Goede beveiliging van je woning of bedrijf
• Beperkte hoeveelheid contant geld bij je dragen
• Vermijd routine en voorspelbaarheid in je dagelijkse gang van zaken
• Vertrouw op je intuïtie – als iets niet goed voelt, is dat vaak terecht

Verwerking na een overval

Een overval kan een ingrijpende ervaring zijn die psychologische gevolgen kan hebben. Het is normaal om na een overval gevoelens van angst, woede, verdriet of machteloosheid te ervaren. Zoek professionele hulp als je merkt dat deze gevoelens je dagelijks leven beïnvloeden.

Bij Zelfbescherming.be geloven we dat kennis en voorbereiding essentieel zijn, maar we erkennen ook dat elke situatie uniek is. Onze workshops zelfverdediging besteden specifiek aandacht aan hoe je kunt reageren in noodsituaties zoals overvallen, waarbij we zowel mentale als fysieke technieken behandelen.

Conclusie

Bij een overval is je veiligheid de absolute prioriteit. Door rustig te blijven, instructies op te volgen en provocaties te vermijden, maximaliseer je je kansen om de situatie zonder verwondingen te doorstaan. Bezittingen zijn vervangbaar, jouw leven en dat van anderen is dat niet.

Bereid je voor door deze do’s en don’ts te onthouden, maar weet ook dat geen enkele richtlijn absoluut is. Elke situatie vereist een beoordeling van de specifieke omstandigheden. Door informatie, training en bewustzijn kun je jezelf echter beter positioneren om, indien nodig, de juiste beslissingen te nemen.

Heb je na het lezen van deze blog behoefte aan praktische training om je zelfvertrouwen in noodsituaties te vergroten? Overweeg dan om deel te nemen aan een van onze workshops of lessen bij Zelfbescherming.be, waar we je concrete vaardigheden aanleren om jezelf beter te beschermen in diverse situaties.